Έκθεση για τους λεηλατημένους κυπριακούς θησαυρούς στο Μόναχο "Μνήμη σε Ομηρεία"

Φωτογραφική έκθεση με τους λεηλατημένους εκκλησιαστικούς θησαυρούς από την τουρκοκρατούμενη Κύπρο, οι οποίοι βρέθηκαν στη Γερμανία και φυλάσσονται μέχρι σήμερα στα υπόγεια της γερμανικής αστυνομίας, φιλοξενεί το Βυζαντινό Μουσείο στη Λευκωσία.

Η λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των τουρκοκρατούμενων περιοχών της Κύπρου βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο, αυτή τη φορά μέσα από την έκθεση "Όμηροι στη Γερμανία. Λεηλατημένοι εκκλησιαστικοί θησαυροί από την τουρκοκρατούμενη Κύπρο", την οποία διοργανώνει το Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄. Η φωτογραφική έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Διεθνούς Διάσκεψης "Ο Πολιτισμός της Ειρήνης. Θρησκείες και Πολιτισμοί σε Διάλογο", η οποία ξεκίνησε χθες και ολοκληρώνεται αύριο και την οποία διοργανώνει η Εκκλησία της Κύπρου σε συνεργασία με την Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου.

Υπόθεση Ντικμέν

Η έκθεση επικεντρώνεται στον γνωστό Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αϊντίν Ντικμέν. Σε εφόδους που διενήργησε η γερμανική αστυνομία τον Οκτώβριο και Νοέμβριο του 1997 σε διαμερίσματα του Ντικμέν στο Μόναχο, κατέσχεσε μεγάλο αριθμό έργων τέχνης.

Το 2004, η γερμανική δικαιοσύνη αποφάνθηκε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με τις κατασχεμένες αρχαιότητες δεν ήταν επαρκή για το σύνολο των αντικειμένων. Δεν ήταν δυνατόν άλλωστε η Εκκλησία της Κύπρου να είχε φωτογραφήσει έως το 1974 όλες τις τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, χειρόγραφα, παλαίτυπα και ιερά σκεύη όλων των εκκλησιών, που λεηλατήθηκαν από τους αρχαιοκάπηλους, ώστε να κατέχει για κάθε ένα αντικείμενο αποδεικτικά στοιχεία. Ενώ όμως το δικαστήριο πείστηκε για την κυπριακή προέλευση 169 αντικειμένων, η επιστροφή τους δεν στάθηκε δυνατή, λόγω της δυσχέρειας ανάλογων αποδεικτικών στοιχείων και για τα υπόλοιπα. Για αυτό το λόγο τα αντικείμενα φυλάσσονται, 11 χρόνια μετά την ανεύρεσή τους, στα υπόγεια της γερμανικής Αστυνομίας, μέχρι την οριστική εκδίκαση της υπόθεσης.

Λεηλασία πολιτισμού

Η έκθεση παρουσιάζει το εύρος της λεηλασίας, αφού από τα έργα που έχουν πλήρως ταυτοποιηθεί διαπιστώθηκε ότι προέρχονται από 50 διαφορετικούς ναούς της Καρπασίας και της Αμμοχώστου, της Κυθρέας, της Λευκωσίας, του Καραβά και της Μόρφου.

Την επιμέλεια της έκθεσης είχε ο δρ Ιωάννης Ηλιάδης. "Πεντακόσιες και πλέον εκκλησίες υπέστησαν λεηλασίες και βανδαλισμούς και έτυχαν κάθε λογής αλλότριας χρήσης", αναφέρει ο δρ Ηλιάδης. "Κλάπηκαν 15 - 20 χιλιάδες εικόνες, ιερά σκεύη, άμφια, χειρόγραφα, δεκάδες τοιχογραφίες, καθώς και ψηφιδωτά που τεμαχίστηκαν και πωλήθηκαν στο εξωτερικό, ενώ άλλα έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, όπως π.χ. η ψηφιδωτή παράσταση στο ναό της Παναγίας Κυράς κοντά στο χωριό Λειβάδια Αμμοχώστου. Η καταστροφή δεν περιορίζεται σε ναούς Ορθόδοξους, αλλά όλων των θρησκευτικών ομάδων του νησιού: Μαρωνιτών, Αρμενίων, Ρωμαιοκαθολικών, Προτεσταντών και Εβραίων. Παλαιοί ναοί ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας εξαφανίστηκαν είτε λόγω φθοράς, είτε λόγω ανθρώπινης επέμβασης, όπως η Παναγία Αυγασίδα στη Μηλιά με τοιχογραφίες του 15ου αιώνα, την οποία το κατοχικό καθεστώς κατεδάφισε 15 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, ή όπως η Αγία Αικατερίνη στο Γεράνι, την οποία γκρέμισαν μόλις πριν από λίγο καιρό. Ένα σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς σβήνει και εκπέμπει σήμα κινδύνου διεθνώς".

Η φωτογραφική έκθεση εντάσσεται στα πλαίσια των εορτασμών για τα 30 χρόνια από τη δημιουργία του Πολιτιστικού Κέντρου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, του οποίου το Βυζαντινό Μουσείο αποτελεί το σημαντικότερο τμήμα. Όπως αναφέρεται, με την πραγματοποίηση της έκθεσης καταδεικνύεται ο ρόλος του Μουσείου ως θεματοφύλακα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.

Εφημερίδα Πολίτης - 17/11/2008