Λεηλασίες και καταστροφές Κυπριακών θησαυρών στα κατεχόμενα

Γιώργος Μπίστης 

Oυάσιγκτον

23-07-2009

Θρησκευτικά κειμήλια και πολιτιστικοί θησαυροί της Κύπρου κινδυνεύουν να χαθούν, σύμφωνα με έκθεση που έδωσε στην δημοσιότητα η Επιτροπή Ελσίνκι (U.S. Helsinki Commission) του Αμερικανικού Κογκρέσου, μετά από ακροάσεις τις οποίες διεξήγαγε στα τέλη Ιουλίου.

Στις ακροάσεις που έγιναν στον Λόφο του Καπιτωλίου, κατ εντολή των συμπροέδρων της Επιτροπής Ελσίνκι Γερουσιαστή Ben Cardin και Βουλευτή Alcee Hastings, τρείς εμπειρογνώμονες κατέθεσαν ότι από την εποχή της Τουρκικής εισβολής, το 1974, εκκλησίες, μοναστήρια, βιβλιοθήκες, μουσεία, συλλογές θρησκευτικών έργων και αρχαιολογικοί χώροι στην κατεχόμενη περιοχή του νησιού έχουν λεηλατηθεί, βεβηλωθεί ή καταστραφεί.

Ο Χαράλαμπος Χοτζάκογλου, καθηγητής στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, δήλωσε στην Ελληνική Υπηρεσία της Φωνής της Αμερικής:«Όπως αναφέραμε, είχαμε την δυνατότητα να πάμε και να επισκεφθούμε όλα τα Χριστιανικά μνημεία στην κατεχόμενη Κύπρο, όχι μόνον τα Ορθόδοξα, αλλά και τα Μαρωνίτικα, τα Καθολικά, τα Προτεσταντικά ακόμα και τα Εβραϊκά.Η κατάσταση είναι όπως έχει αποτυπωθεί και στην έκθεση της Μονής του Κύκκου, ότι δηλαδή έχουμε τελεία καταστροφή».

Ο Γερμανός βυζαντινολόγος Klaus Gallas, περιέγραψε το θέαμα που αντίκρισε όταν επισκέφθηκε μια από τις εκκλησίες αυτές, σε περιοχή που ελέγχεται από τα Τουρκικά στρατεύματα στην Κύπρο.  Κατά την έκφρασή του: «Ύστερα από πολλά παρακάλια οι Τούρκοι αξιωματικοί μου επέτρεψαν να μπω.  Από την υπέροχη συλλογή εικόνων δεν είχε μείνει τίποτε.Μόνο σκαλιστά περιβλήματα διακοσμημένα με φύλλο χρυσού παρέμεναν στο εικονοστάσι.Από τον σκελετό του εικονοστασίου φαίνονταν το παλιό μεγαλείο του άδειου χώρου».

Ο τρίτος ειδικός που κατέθεσε στην επιτροπή ήταν η δημοσιογράφος και συγγραφέας Michael Jensen, που υποστήριξε ότι οι Τουρκικές αρχές όχι μόνον δεν σταμάτησαν αλλά συνέβαλαν στο να συνεχιστεί η «πολιτιστική κάθαρση» στα κατεχόμενα.  Παράλληλα παρατήρησε ότι η περίπτωση της Κύπρου δεν είναι μοναδική.  Όπως ανέφερε: «Σε περιόδους πολέμου, αναταραχής ή κάποιας φυσικής καταστροφής, πολιτιστικοί θησαυροί της χώρας που περνά τέτοια κρίση, καταστρέφονται ή διαρπάζονται κι εξάγονται αλλού.  Η Αμερική έχει κάνει μερικά καλά πράγματα.Για παράδειγμα, υπέγραψε μνημόνια με την Κύπρο και το Ιράκ κι όταν βρίσκει δικά τους κλεμμένα κειμήλια τους τα επιστρέφει».

Η Michael Jensen επισήμανε επίσης ότι και η Ελλάδα περιλαμβάνεται στις χώρες που έχουν χάσει εθνικούς θησαυρούς.  Αναφέρονταν στα Μάρμαρα του Παρθενώνα που διάρπαξε ο Άγγλος Λόρδος Έλγιν λίγο πριν την Ελληνική Επανάσταση του 1821για να καταρτίσει την περίφημη συλλογή Ελληνικών αρχαιοτήτων του Βρετανικού Μουσείου.  Τα Μάρμαρα αυτά ακόμα δεν έχουν επιστραφεί στην Ελλάδα.

Ο Ronald McNamara, που συντόνισε τις ακροάσεις μοιράστηκε με το κοινό την εξής εμπειρία που έζησε ο ίδιος στην Κύπρο:  «Σε ένα χωριό στο βόρειο τμήμα, είδα μια ακατάστατη αποθήκη με ταφόπετρες σε κάποιο μοναστήρι. Το ενδιαφέρον είναι ότι από την άλλη πλευρά του τοίχου υπήρχε ένα καλοδιατηρημένο μουσουλμανικό νεκροταφείο».

Οι ίδιοι αυτόπτες μάρτυρες είπαν ακόμα ότι πολλές Χριστιανικές εκκλησίες στα κατεχόμενα έχουν μετατραπεί σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, μουσουλμανικά τεμένη, στάβλους, κοτέτσια, στάνες για πρόβατα και βόδια ενώ άλλες εκκλησίες χρησιμοποιούνται ως αχυρώνες ή αποθήκες και υπάρχουν ακόμα και ορισμένοι ναοί που έχουν πωληθεί σε ιδιώτες που τους έχουν κάνει σπίτια τους, γκαλερί έργων τέχνης, ξυλουργεία, χώρους στάθμευσης, καφενεία, γυμναστήρια, ξενοδοχεία, κινηματογράφους, μουσεία ή και νυχτερινά κέντρα στα οποία κόσμος πηγαίνει και παίρνει το ποτό του.

Ο Χαράλαμπος Χοτζάκογλου στηρίζει στις ακροάσεις του Κογκρέσου μία μεγάλη ελπίδα: «Αυτό το οποίο ελπίζουμε είναι ότι μέσα από πίεση που θα μπορούσε να ασκηθεί από την Αμερικανική πλευρά στην Τουρκία θα υπάρξει τουλάχιστον σεβασμός προς τα μνημεία μας και θα μας επιτραπεί με δικά μας χρήματα να επισκευάσουμε και να επιδιορθώσουμε τους ναούς μας».

Στην σημασία των ακροάσεων στο Κογκρέσο αναφέρθηκε ο φιλέλληνας Γερουσιαστής Paul Sarbanes με τούτα τα λόγια:«Το γεγονός ότι η Επιτροπή Ελσίνκι εξετάζει το θέμα είναι πολύ σημαντικό. Είναι υπόθεση που αφορά σε βασικές θρησκευτικές ελευθερίες και στην προστασία ιστορικών μνημείων και ανεκτίμητης αξίας έργων τέχνης, μοναδικών στο είδος τους. Τα θέματα αυτά έχουν ευρύτατες προεκτάσεις και είναι σημαντικό που τέθηκαν στο επίκεντρο της προσοχής όλων».

Σύμφωνος με την εκτίμηση αυτή ήταν και ο Πρόεδρος της Παγκυπρίου Ομοσπονδίας Αμερικής, Πήτερ Παπανικολάου, ο οποίος δήλωσε στην Ελληνική Υπηρεσία της Φωνής της Αμερικής: «Νομίζω ότι η σημερινή αυτή ενέργεια αυτή θα φέρει στο προσκήνιο την πραγματικά μεγάλη καταστροφή που γίνεται στα ιστορικά μνημεία της Κύπρου και ελπίζουμε ότι μέσω αυτών των ακροάσεων οι Αμερικανοί βουλευτές θα μπορέσουν να επικεντρωθούν ακόμη περισσότερο στο ευρύτερο ζήτημα που είναι η επίλυση του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου».

Η έκθεση της Νομικής Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, που έδωσε στην δημοσιότητα η Αμερικανική Επιτροπή Ελσίνκι, τεκμηριώνει τις λεηλασίες και τις καταστροφές ιερών τόπων στο βόρειο τμήμα της Κύπρου.Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να την διαβάσουν στην ιστοσελίδα της Επιτροπής Ελσίνκι κάνοντας κλικ εδώ.