Κατά την πρώτη βυζαντινή περίοδο (παλαιοχριστιανική εποχή) κτίζονται στην Κύπρο μεγάλες ξυλόστεγες βασιλικές, οι οποίες έχουν καταστραφεί από πυρκαγιές, σεισμούς και τις επιδρομές των Αράβων. Από την περίοδο αυτή σώθηκαν μόνο τρεις διακοσμημένες αψίδες με ψηφιδωτά (Παναγία Κανακαριά, Παναγία Αγγελόκτιστη και Παναγία Κυρά που καταστράφηκε ολοσχερώς από Τούρκους αρχαιοκάπηλους στην κατεχόμενη Κύπρο).    
Τα σπαράγματα ψηφιδωτών της Παναγίας Κανακαριάς από την Λυθράγκωμη , προέρχονται από την παλαιότερη ψηφιδωτή παράσταση και χρονολογούνται στα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Ιουστινιανού και συγκεκριμένα γύρω στο 525-530. Τα ψηφιδωτά ήταν ενσωματωμένα στις νεώτερες φάσεις του ναού, που χρονολογούνται στο 12ο αιώνα. Η ψηφιδωτή παράσταση, από την οποία προέρχονται τα επτά σπαράγματα, παρουσίαζε σε παραδείσιο τοπίο με χρυσό βάθος την Παναγία ένθρονη σε δόξα, να φέρει τον Χριστό στα γόνατά της και να περιβάλλεται από τους αρχάγγελους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Η όλη σύνθεση περιβαλλόταν από πλατειά διακοσμητική ταινία με μαίανδρο άκανθας, στην οποία εγγράφονταν δεκατρία μετάλλια του Χριστού ή του σταυρού και των Αποστόλων.