“Άγιος Νικόλαος, αριστουργήματα της τέχνης σε Ανατολή και Δύση”

Categorized in: 2006, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

“Άγιος Νικόλαος, αριστουργήματα της τέχνης σε Ανατολή και Δύση”

Την Πέμπτη 16 Νοεμβρίου 2006 πραγματοποιήθηκε στην έδρα του ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού στη Ρώμη δημοσιογραφική διάσκεψη για την παρουσίαση της έκθεσης “Άγιος Νικόλαος, αριστουργήματα της τέχνης σε Ανατολή και Δύση”, η οποία θα εγκαινιασθεί την προσεχή Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 2006.

Η έκθεση, η οποία τελεί υπό την υψηλή αιγίδα του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας, οργανώνεται από το Δήμο του Μπάρι, την επαρχία Απουλίας, το Πανεπιστήμιο του Μπάρι, την Εφορία Αρχαιοτήτων του Μπάρι και της Φότζιας, την αρχιεπισκοπή του Μπάρι και το μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου του Μπάρι.

Η έκθεση είναι ένα μεγάλο ταξίδι δεκαπέντε αιώνων ιστορίας, διαμέσου των ηπείρων, από τα Μύρα της Λυκίας στη Μικρά Ασία μέχρι την Κωνσταντινούπολη, από τη Μεσόγειο μέχρι την ορθόδοξη Ρωσία, από την Ανατολή (Levante) μέχρι τη Ρωμαιοκαθολική Ιταλία, από τη μουσουλμανική Τουρκία και την Αλβανία μέχρι τη Διαμαρτυρόμενη Ολλανδία και από εκεί μέχρι το νησί του Manhattan στη Νέα Υόρκη.

Πρόκειται για ένα ταξίδι που πραγματοποιείται διαμέσου της τέχνης, με σταθμούς στους σημαντικότερους καλλιτέχνες που απεικόνισαν με τον χρωστήρα τους σκηνές από το βίο και τα θαύματα του αγίου Νικολάου και διατήρησαν στην αιωνιότητα την οικουμενική διάσταση του αγίου όπως οι: Beato Angelico, Paolo Veneziano, Lorenzo Monaco, Andrea Orcagna, Lorenzo Lotto, Corrado Giaquinto, Alvise e Bartolomeo Vivarini, Jan Steen και Andy Warhol.

Ο άγιος Νικόλαος, ο οποίος στην Ιταλία είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την πόλη του Μπάρι (Βάρη) λόγω της παρουσίας του λειψάνου του σ’ αυτήν, αποτελεί μια εξέχουσα μορφή ιδιαίτερα αγαπητή στην πολιτιστική και καλλιτεχνική ιστορία της Μεσογείου και ολόκληρης της Ευρώπης.

Η γοητεία της άγιας αυτής μορφής τροφοδοτείται εν μέρει από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αρκετές ιστορικές μαρτυρίες για τον άγιο Νικόλαο: βέβαιο είναι ότι ο άγιος ήταν επίσκοπος των Μύρων στη μικρασιατική Λυκία μεταξύ 3^ου και 4^ου αιώνα επί Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο άγιος διακρίθηκε για τη γενναιοδωρία του, τη δικαιοσύνη και τη δυνατότητα να επεμβαίνει με τόπο αποφασιστικό και δίκαιο προς όφελος των χριστιανών. Ο τάφος του αγίου στα Μύρα, απ’όπου ανάβλυζε θαυματουργικά το άγιον Μύρον μετατράπηκε πολύ σύντομα ένα σημαντικό προσκύνημα. Η φήμη του αγίου εξαπλώθηκε με μεγάλη ταχύτητα στη μεσογειακή λεκάνη.

Η ιστορική φυσιογνωμία του Αγίου είναι ακόμη πιο περίπλοκη, αφού στα αγιογραφικά συγγράμματα, η μορφή του συγχέεται με εκείνη του αγίου Νικολάου, ηγουμένου της Μονής της Σιών και επισκόπου Πινάρων, που έζησε τον 6^ο αιώνα στην ίδια περιοχή της Μικράς Ασίας.

Σκοπός της έκθεσης είναι να παρουσιάσει στο μεγάλο κοινό τις διάφορες φάσεις της

μακράς και γοητευτικής παράδοσης που με την πάροδο των αιώνων, προσέδωσε στη μορφή του αγίου, ένα ρόλο οικουμενικό, ικανού να προκαλέσει τη λατρεία χιλιάδων πιστών και να προσαρμόζεται σε παραδόσεις, πλαίσια και παραδόσεις που μπορεί να διαφέρουν κατά πολύ μεταξύ τους. Το γεγονός αυτό παρουσιάζεται και τονίζεται μέσα από την μεγάλη ακτίνα διάδοσης της μορφής του αγίου.

Η έκθεση “Ο άγιος Νικόλαος. Αριστουργήματα της τέχνης σε Ανατολή και Δύση”, χρηματοδοτείται από το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Antonveneta, οργανώνεται από το πρακτορείο Εκθέσεων Arthemisia και θα λάβει χώρα στο μεσαιωνικό κάστρο των Σουηβών στο Μπάρι. Τα εγκαίνια θα τελεσθούν στις 6 Δεκεμβρίου 2006 και θα είναι ανοικτή για το κοινό από την 7η Δεκεμβρίου 2006 μέχρι την 6^η Μαΐου 2007.

Η επιμέλεια της έκθεσης ανήκει στους καθηγητές Michele Bacci (Πανεπιστήμιο της Siena), και Fabio Marcelli (Πανεπιστήμιο της Perugia). Τον κατάλογο της έκθεσης (εκδόσεις Skira) επιμελήθηκε ο καθηγητής κ. Michele Bacci.

Πληροφορίες για την έκθεση βρίσκονται επίσης στο διαδικτυακό χώρο: http://www.mostrasannicola.it

Κυπριακή συμμετοχή στην έκθεση

Η Κύπρος αντιπροσωπεύεται στη μεγάλη διεθνή έκθεση του Μπάρι με επτά εικόνες από τον 13^ο αιώνα μέχρι και τα τέλη του 16^ου αιώνα. Πέντε από τις εικόνες προέρχονται από το Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, ενώ οι υπόλοιπες δύο προέρχονται από την Ιερά Μητρόπολη Μόρφου. Τα κείμενα που συνοδεύουν τα έργα στον Κατάλογο της Έκθεσης συνέγραψαν για το Βυζαντινό Μουσείο, ο επιμελητής του, κ. Ιωάννης Ηλιάδης και για τη Μητρόπολη Μόρφου ο κ. Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου. Κείμενα για εικόνες από τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά συνέγραψε ο βυζαντινολόγος στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, δρ. Χαράλαμπος Γ. Χοτζάκογλου, ενώ ο καθηγητής βυζαντινολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, δρ. Δημήτριος Τριανταφυλλόπουλος συνέγραψε μελέτη με θέμα τη «Λατρεία και εικονογραφία του αγίου Νικολάου στην Κύπρο».

Σημαντική θέση στην έκθεση κατέχει η μεγάλων διαστάσεων εικόνα του αγίου Νικολάου της Στέγης που ανήκει στις συλλογές του Βυζαντινού Μουσείου Λευκωσίας. Η εικόνα του τέλους του 13^ου αιώνα εκτίθεται στη θεματική «Ο άγιος Νικόλαος στις θαλάσσιες οδούς της Μεσογείου» και απεικονίζει τον άγιο με σκηνές από το βίο του και δωρητές ένα σταυροφόρο ιππότη με την οικογένειά του. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ παραχώρησε τη σημαντική και μοναδική αυτή εικόνα για την έκθεση, αφού οι διοργανωτές συμφώνησαν να προχωρήσουν σε συντήρηση της εικόνας στο κρατικό Κέντρο Συντήρησης της Ρώμης ICR (πριν και μετά την έκθεση) αναλαμβάνοντας τα έξοδα, που υπολογίζεται ότι θα υπερβούν τις δέκα χιλιάδες ευρώ.

Διαλέξεις για την Κύπρο – Πέμπτη 7 Δεκεμβρίου 2006

Στα πλαίσια της συμφωνίας για παραχώρηση των πέντε εικόνων του Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ οι διοργανωτές της Διεθνούς Εκθέσεως για τον Άγιο Νικόλαο παραχώρησαν την αίθουσα διαλέξεων του Κάστρου των Σουηβών, δίπλα από τον εκθεσιακό χώρο, για την διοργάνωση δύο διαλέξεων την Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου 2006 στις 19.00, στους χώρους του Μουσείου, για την ανάδειξη των προσπαθειών του Βυζαντινού Μουσείου για την προστασία της πολιτιστική κληρονομιάς της Κύπρου και την παρουσίαση στο ιταλικό κοινό της καταστροφής των Χριστιανικών Μνημείων της Κύπρου στα κατεχόμενα.

Μετά από τους χαιρετισμούς του πρέσβη της Κύπρου στη Ρώμη κ. Σταύρου Επαμεινώνδα, του Έλληνα πρόξενου στο Μπάρι κ. Στέλιου Καμπανάλε και του επιμελητή της έκθεσης για τον άγιο Νικόλαο καθηγητή κ. Michele Bacci και της προβολής ενός δεκάλεπτου ντοκυμανταίρ για τη λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου θα ακολουθήσουν οι διαλέξεις στα ιταλικά «Το Βυζαντινό Μουσείο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου» από τον έφορο του Βυζαντινού Μουσείου κ. Ιωάννη Α. Ηλιάδη και «Περιδιάβαση στο βόρειο Τμήμα της Κύπρου: η μαρτυρία των μνημείων» από τον δρα Χαράλαμπο Γ. Χοτζάκογλου, βυζαντινολόγο στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο στην Αθήνα.

Συμμετοχή Βυζαντινού Μουσείου Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄

Α/Α 07. (Αίθ.Α΄) Άγιος Νικόλαος της Στέγης με σκηνές από το βίο του και δωρητές

Τέλος 13^ου αιώνα

Από την Εκκλησία Αγίου Νικολάου της Στέγης,

Κακοπετριά (επ. Λευκωσίας)

203 Χ 158 εκ.