Επαναπατριζόμενα έργα θρησκευτικής τέχνης

Χάρη στη γενναιότητα και το κουράγιο των εκτοπισμένων διασώθηκαν εικόνες όπως η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου με σκηνές από το βίο του, έργο του ζωγράφου Λεοντίου Ιερομονάχου του 1685 που μεταφέρθηκε από το ναό της Παναγίας Ασπροφορούσας στο Μπέλλαπαϊς και η εικόνα της Παναγία Κανακαριάς του 19ου αιώνα από τον ομώνυμο ναό της Καρπασιας

Στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου ήδη από το 1974 άρχισαν να δραστηριοποιούνται κυκλώματα λαθρεμπορίας αρχαιοτήτων και εκκλησιαστικών θησαυρών με σκοπό την παράνομη εξαγωγή. Ήδη το Νοέμβριο του 1974 οι τελωνιακές αρχές στο λιμάνι  του του Ντόβερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, κατάσχεσαν από τουρκοκύπριο λαθρέμπορο 15 αρχαία αγγεία και 13 εικόνες, τα οποία επαναπατρίσθηκαν το 1977. Τέσσερις εικόνες κατασχέθηκαν επίσης από τα γραφεία πλειστηριασμού των Christies το 1975 και επαναπατρίστηκαν όπως και αριθμός εικόνων που κατασχέθηκαν από Τουρκοκύπριο αρχαιοκάπηλο από τις Βελγικές τελωνιακές αρχές την ίδια περίοδο.       

Μεταξύ των ετών 1976 και 1979, οπότε είχαν εκδιωχθεί από τον Τουρκικό στρατό και οι τελευταίοι Ελληνοκύπριοι από τη Λυθράγκωμη, το Τμήμα Αρχαιοτήτων έλαβε την πληροφορία από ξένο διπλωμάτη, ότι τεμαχίστηκαν και αφαιρέθηκαν συστηματικά τα ψηφιδωτά της αψίδας της Παναγίας Κανακαριάς. Πρόκειται για την παλαιότερη σωζόμενη ψηφιδωτή παράσταση αψίδος στην Κύπρο και χρονολογείται στα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Ιουστινιανού και συγκεκριμένα γύρω στο 525-530. Η παλαιοχριστιανική αψίδα είχε ενσωματωθεί στη νεώτερη φάση του ναού, που χρονολογείται τον 12ον αιώνα. Η ψηφιδωτή παράσταση παρουσίαζε σε παραδείσιο τοπίο με χρυσό βάθος την Παναγία ένθρονη σε δόξα, να φέρει τον Χριστό στα γόνατά της και να περιβάλλεται από τους αρχάγγελους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Η όλη σύνθεση περιβαλλόταν από πλατειά διακοσμητική ταινία με μαίανδρο άκανθας, στην οποία εγγράφονταν δεκατρία μετάλλια: οι προτομές των δώδεκα Αποστόλων και στο κεντρικό μετάλλιο ο σταυρός ή η προτομή του Χριστού. 

Την ίδια περίοδο 1976-1979 στο Μοναστήρι του Αντιφωνητή κοντά στα χωριά Καλογραία και Άγιος Αμβρόσιος της επαρχίας Κερύνειας άρχισε η συστηματική καταστροφή και αφαίρεση των τοιχογραφιών του Καθολικού. Ο ναός που κτίσθηκε στο 12ο αιώνα ανήκει στον τύπο του οκταγωνικού, τρουλλαίου ναού και είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που ανήκουν σε τρεις διαφορετικές περιόδους: Οι τοιχογραφίες στο ιερό και μέρος του κυρίως ναού χρονολογούνται γύρω στο 1200, ενώ οι υπόλοιπες ανήκουν στην μεταγενέστερη τοιχογράφηση του μνημείου που έγινε γύρω στο 1500. Ο νάρθηκας φέρει τοιχογραφίες που χρονολογούνται επακριβώς στο 1659 και αποδίδονται στον Παύλο Ιερογράφο. Οι τοιχογραφίες που αποτοιχίσθηκαν, φυγαδεύτηκαν στις αγορές του εξωτερικού μαζί με τις περίφημες εικόνες του ναού.